Ung thư gan là căn bệnh phổ biến ở cả hai giới. Bệnh tiến triển khá âm thầm trong giai đoạn sớm nên người bệnh thường bỏ lỡ cơ hội điều trị tốt. Vì vậy, khả năng chữa khỏi và thời gian sống thêm của bệnh nhân ung thư gan không cao.
Ung thư gan là căn bệnh ung thư phổ biến thứ 6 trên thế giới với với trên 782.000 người được chẩn đoán mỗi năm. Theo báo cáo của ghi nhận ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) năm 2018 trên thế giới mỗi năm có khoảng 841.000 ca mắc mới ung thư gan và 781.000 người tử vong vì căn bệnh này. Ung thư gan cũng là bệnh ung thư có tỉ lệ mắc mới cao nhất ở nước ta trong năm 2018 với 25.335 trường hợp và đặc biệt tỷ lệ tử vong do căn bệnh này gần tương đương số người mắc bệnh.
Ung thư gan là gì?
Ung thư gan là tình trạng các khối u ác tính phát sinh trong gan, dẫn đến việc sẽ phá hủy các tế bào gan và cản trở khả năng hoạt động bình thường của cơ quan quan trọng này..
Ung thư ở gan có hai loại chính:
Ung thư gan nguyên phát: hình thành từ chính các tế bào trong gan. Những tế bào ung thư ở gan nguyên phát tăng tưởng từ các bộ phận của nhu mô gan, có thể kể đến gồm:
- Ung thư tế bào gan (HCC).
- Ung thư hỗn hợp ( Cholangio hepatocarcinoma).
- Ung thư ở gan xơ dẹt.
- Ung thư tế bào đường mật ở gan.
- Những khối u gan tăng trường từ trung mô thường ít bắt gặp, như các khối: U nguyên bào gan, U mạch máu, U cơ vân, U cơ trơn.
Ung thư gan thứ phát: Trong các khối u ác tính, có đến 40% di căn đến gan, trong đó các khối nguyên phát có đến 95% thuộc hệ thống vùng lấy máu của ruột non, dạ dày, đường mật, tụy và đại tràng. Ngoài ra, các tế bào ung thư nguyên phát có thể gồm tiết niệu, bộ phận sinh dục, vùng tuyến giáp, vú, phổi. Những tế bào ung thư di căn có thể hình thành trên nền gan khỏe mạnh từ đó hình thành nên những khối u mới tăng dần về kích thước và số lượng. Một vài thể đặc biệt thường thấy:
- Di căn ung thư thể nang tương tự áp xe hoặc nang gan. Trường hợp này thường bắt gặp ở di căn ung thư hắc tố, cơ trơn, nhầy và có thể cặn lắng động đến mức dịch – dịch.
- Di căn thể vôi hóa: ở buồng trứng hoặc đại tràng thường xuất hiện tình trạng các vôi hóa nhỏ hay gặp ung thư dạng dịch nhầy.
- Di căn giàu mạch máu: thường bắt gặp ở những bệnh nhân có khối u nội tiết (tụy, u carcinoid, vỏ thượng thận), ung thư thận hay tế bào rau thai.
- Di căn thể thâm nhiễm lan tỏa: thương tổn có cấu trúc khó xác định, lan tỏa dạng bè thường bắt gặp ở bệnh nhân mắc ung thư ở thận.
- Di căn bạch huyết: dựa theo tĩnh mạch cửa thương tổn được chia thành nhiều nhánh.
Nguyên nhân dẫn đến ung thư gan
Xơ gan
Có đến 80% tỷ lệ người mắc bệnh ung thư gan bắt nguồn trên nền gan xơ. Những lý do có thể gây ra tình trạng xơ gan dẫn đến ung thư hóa gồm: xơ gan thứ phát do mắc bệnh viêm gan B, C dẫn đến sau 20 – 40 năm xuất hiện khối u ở gan. Đồng thời, bệnh xơ gan có xuất phát từ việc uống nhiều rượu, nhiễm sắc. Dù vậy vẫn có một số trường hợp nhiễm viêm gan B và C vẫn mắc bệnh ung thư ở gan dù chưa từng bị xơ gan.
Các nguyên nhân khác
Nếu dùng quá nhiều thuốc tránh thai quá nhiều và liên tục cũng có thể dẫn đến ung thư ở gan. Bởi loại thuốc này có thể tạo nên u tuyến (Adenoma) trong gan nếu dùng kéo dài, dễ dẫn đến khối u ở biểu mô tế bào gan. Ngoài ra, hoạt chất Aflatoxin có mặt trong một số loại thực phẩm như đỗ, lạc bị mốc cũng là một trong nguyên do gây ra tình trạng gan có khối u.
Triệu chứng bệnh ung thư gan
Bệnh nhân có thể phát hiện tình cờ bệnh ung thư gan mặc dù không có triệu chứng lâm sàng trong những đợt theo dõi định kì 3 – 6 tháng. Có triệu chứng ung thư gan:
Triệu chứng cơ năng
Vàng da (jaundice): là triệu chứng thường gặp nhất, thường bộc lộ rõ nhất khi tiếp xúc với ánh nắng. Vàng da là hậu quả của tình trạng tắc nghẽn đường mật gây ra bởi khối u. Muối mật (bilirubin) trào ngược từ trong đường mật vào các xoang gan, đi vào máu và lắng đọng ở da. Vàng da thường kèm theo phân bạc màu và nước tiểu sẫm màu (như nước vối).
Vàng mắt: biểu hiện ở củng mạc mắt có màu vàng sậm. Dấu hiệu này có thể xuất hiện trước hoặc đồng thời với vàng da.
Ngứa (pruritus): thường kèm với vàng da nhưng nhiều trường hợp lại xuất hiện trước khi có vàng da. Mức độ ngứa thường tăng lên về đêm và hầu như không đáp ứng với các thuốc điều trị da liễu. Ngứa là do acid mật lắng đọng ở da, kích thích các thụ thể thần kinh cảm giác.
Gầy sút cân: khoảng 30-50% các trường hợp gầy sút cân tại thời điểm chẩn đoán. Đây là hậu quả của quá trình rối loạn tiêu hóa (chán ăn,ăn không tiêu, chướng bụng) do không có dịch mật được bài xuất xuống ruột.
Đau bụng vùng gan: giai đoạn sớm thì thường đau mơ hồ, không rõ ràng. Khi đau bụng nhiều thì thường do các biến chứng của tắc mật.
Triệu chứng thực thể
Gan to, có thể sờ thấy bờ gan ở dưới bờ sườn với mật độ mềm trong 25% các trường hợp.
Khối khu trú: ít khi sờ thấy khối khu trú vùng gan
Đường lây truyền bệnh Ung thư gan
Vì nhiễm virus viêm gan B, C có thể gây ung thư gan nên cần chú ý các đường lây truyền tiếp xúc trực tiếp với máu và quan hệ tình dục có thể lây truyền virus viêm gan. Còn bản thân bệnh ung thư gan không lây truyền.
Đối tượng nguy cơ bệnh
Ung thư gan Những người có biểu hiện xơ gan, nghiện rượu nhiều năm, nhiễm virus viêm gan B, virus viêm gan C cần phải khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm ung thư gan nhằm điều trị kịp thời.
Phòng ngừa bệnh Ung thư gan
Tiêm phòng Vacxin ngừa virus viêm gan B có thể giảm thiểu nguy cơ nhiễm virus viêm gan B gây ung thư gan. Không ăn các thực phẩm như lạc, đỗ tương đã bị mốc.
