Ung thư máu, hay còn gọi là ung thư bạch cầu, là một bệnh ung thư ác tính rất khó chữa khỏi. Những dấu hiệu của bệnh rất đa dạng.
Nguyên nhân ung thư máu là do có vấn đề xảy ra với sự phát triển của một loại tế bào máu. Các loại bệnh ung thư máu phổ biến nhất bao gồm bệnh bạch cầu, ung thư hạch bạch huyết (Lymphoma) và đa u tủy. Nguyên nhân gây ung thư máu sẽ thay đổi tùy theo từng loại bệnh.
Ung thư máu là gì?
Ung thư máu là hiện tượng lượng bạch cầu tăng quá nhanh và quá nhiều trong thời gian ngắn. Dẫn đến tình trạng hồng cầu vị phá hủy khiến cho người bệnh bị thiếu hụt. Nếu không khắc phục sớm thì tử vong chỉ là chuyện sớm muộn.
Một nhóm ung thư máu khác được gọi là lumphoma. Đây là loại ung thư có ảnh hưởng đến hệ bạch huyết. Khi cơ thể sản sinh quá nhiều lumpho gây nên tình trạng quá tải và mất kiểm soát. Làm tổn thương hệ miễn dịch. Ngoài các hạch bạch huyết, lymphoma còn có thể phát triển ở tủy, lá ách, và các cơ quan khác.
Ung thư máu – Dấu hiệu nhận biết
Ung thư máu tuy khó phát hiện sớm những cũng có một số biểu hiện cảnh báo mà người bệnh có thể nhận thấy được. Cụ thể là:
- Xuất hiện những đốm đỏ trên da: Đây là hệ quả của việc sụt giảm nhanh tiểu cầu.
- Nhức đầu dữ dội: Nguyên nhân bắt nguồn từ lượng hồng cầu giảm, khiến cho không cung cấp đủ oxi lên não. Cơn đau đầu có thể còn kèm theo da xanh xao, đổ nhiều mồ hôi.
- Đau xương: Đâu là một trong những dấu hiệu chính của bệnh. Những cơn đau có thể nhẹ/nặng tùy vào mức độ và giai đoạn phát triển của bệnh. Cơn đau xuất hiện nhiều ở các vùng khớp đầu gối, cánh tay, lưng…
- Dưới da sung nổi các hạch bạch huyết nhưng không gây đau.
- Mệt mỏi và xanh xao: Sự thiếu hụt hồng cầu trong máu đột ngột, hay đơn giản hơn là thiếu máu sẽ khiến cho cơ thể người bệnh luôn xanh xao, mệt mỏi.
- Thường xuyên bị sốt cao: Ung thư máu làm cho hệ miễn dịch bị suy giảm. Bởi vậy những biểu hiện như nhiễm trùng và sốt có xảy ra rất thường xuyên.
- Liên tục chảy máu cam: Khi bị ung thư máu, lượng tiểu cầu giảm nhanh làm giảm khả năng cầm máu. Bởi vậy, bệnh nhân dễ bị chảy máu cam.
- Đau bụng: Ở giai đoạn nghiêm trọng, gan và lá lách có thể sưng tấy lên, gây cảm giác đầy hơi, đau tức bụng, ăn không ngon, buồn nôn hoăc ói mửa.
Nguyên nhân ung thư máu là do đâu?
Hầu hết các trường hợp ung thư máu đều bắt đầu trong tủy xương, nơi các tế bào tạo máu được sản xuất. Tế bào gốc trong tủy xương phát triển thành tế bào dòng tủy hoặc tế bào lympho. Khi trưởng thành, các tế bào máu này sẽ tiếp tục phát triển thành các tế bào hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu.
Nguyên nhân ung thư máu xuất phát từ việc tế bào máu có đột biến trong gen (ADN) nên phân chia không kiểm soát và không tuân theo quá trình chết đi của một tế bào bình thường. Tuy nhiên, vẫn có một số nguyên nhân khác làm tăng nguy cơ ung thư máu.
Tùy theo từng loại bệnh mà cơ chế dẫn đến ung thư máu có thể khác nhau đôi chút. Cụ thể như sau:
Nguyên nhân gây bệnh bạch cầu
Trong bệnh bạch cầu, tủy xương tạo ra quá nhiều tế bào bạch cầu bất thường, phát triển nhanh chóng, mất kiểm soát chiếm lấy không gian bên trong tủy xương.
Các tế bào bất thường này lấn át và ngăn chặn các tế bào máu khỏe mạnh phát triển, cũng như làm suy giảm khả năng sản xuất các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu khỏe mạnh của tủy xương, giảm khả năng chống nhiễm trùng hoặc đông máu khi cần thiết, dẫn đến các biểu hiện bệnh.
Ung thư hạch bạch huyết (Lymphoma)
Lymphoma là loại ung thư máu xảy ra trong hệ thống bạch huyết, Lymphoma ảnh hưởng đến một loại tế bào bạch cầu gọi là tế bào lympho.
Nguyên nhân ung thư máu ở dạng bệnh này là do tế bào lympho bất thường trở thành tế bào ung thư, chúng sinh sôi và tích tụ trong các hạch bạch huyết và các mô khác. Theo thời gian, các tế bào ung thư sẽ này làm suy giảm hệ thống miễn dịch.
Đa u tủy
Đa u tủy hay u tủy là một loại bệnh ung thư máu hình thành trong một loại tế bào bạch cầu được gọi là tế bào plasma (tương bào). Các tương bào khỏe mạnh giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng bằng cách tạo ra các kháng thể nhận biết và tấn công, bất hoạt vi trùng.
Nguyên nhân ung thư máu trong trường hợp này là do các tương bào bất thường phát triển và nhân lên nhanh chóng trong tủy xương, lấn át các tế bào máu khỏe mạnh. Thay vì tạo ra các kháng thể hữu ích, các tế bào u tủy sẽ tạo ra các kháng thể bất thường (protein đơn dòng hoặc protein M) mà cơ thể không thể sử dụng. Các kháng thể bất thường này tích tụ và gây tổn thương thận, làm tăng nguy cơ thiếu máu, gãy xương và nhiễm trùng.
Các yếu tố nguy cơ
Mặc dù không thể biết chính xác nguyên nhân ung thư máu phát triển ở một người, tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ sau đây có thể làm tăng khả năng mắc bệnh:
- Nam giới có nguy cơ mắc đa u tủy cao hơn phụ nữ
- Tiền sử gia đình có người từng mắc bệnh ung thư máu
- Rối loạn di truyền, chẳng hạn như hội chứng Down
- Rối loạn máu, chẳng hạn như hội chứng loạn sản tủy
- Điều trị ung thư trước đây bằng hóa trị hoặc xạ trị
- Tiếp xúc với bức xạ
- Tiếp xúc với các hóa chất như benzen, arsenic,…
- Hút thuốc lá
- Sử dụng một số loại thuốc nhuộm tóc
- Nhiễm virus Epstein-Barr, HIV và virus bạch huyết T ở người.
