Suy tĩnh mạch mạn tính là bệnh lý khá phổ biến, cứ khoảng 20 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh. Bệnh thường gặp ở những người trên 50 tuổi, nguy cơ mắc bệnh tăng lên khi tuổi càng cao. Mặc dù vậy, nhiều bạn trẻ có thể mắc bệnh tĩnh mạch nhưng không biết và không được điều trị thích hợp.
-800x450.jpg)
Suy tĩnh mạch mạn tính là gì?
Suy tĩnh mạch mạn tính là tình trạng các van tĩnh mạch sẽ “đóng không kín”, khiến một phần máu nghèo oxy có thể “chảy ngược” xuống chân và ứ đọng ở đó theo mỗi chu kỳ tim. Trong cơ thể, tim giữ vai trò đưa máu “giàu oxy” đến nuôi các cơ quan bằng động mạch, còn tĩnh mạch sẽ đưa máu “nghèo oxy” trở về tim để tiếp tục vòng tuần hoàn vô hạn của cơ thể.
Tĩnh mạch càng ở xa thì máu về tim càng chậm, nhất là hệ tĩnh mạch ở chân. Máu tĩnh mạch chân sẽ dễ “ứ đọng” hơn do hầu hết thời gian trong ngày chúng ta đều ở tư thế sinh hoạt ngồi hoặc đứng. Tĩnh mạch có nhiều van một chiều phân bố dọc theo đường đi của nó. Các van tĩnh mạch giúp máu “leo lên từng nấc” theo một chiều để về tim, các van cũng giúp ngăn chặn sự ứ máu ở phần xa cơ thể.
Theo thời gian, có khi mất hàng năm đến hàng chục năm, tình trạng suy tĩnh mạch mạn tính diễn tiến thầm lặng và dần gây ra triệu chứng đau, chuột rút, tê bì, phù và làm thay đổi màu sắc ở chân. Lâu ngày nếu không được điều trị đúng cách, có khả năng diễn tiến đến loét chân lâu lành.
Nguyên nhân gây suy giãn tĩnh mạch mạn tính
Nếu không tập thể dục thường xuyên, cùng với đặc thù công việc phải ngồi hoặc đứng trong thời gian dài sẽ làm tăng áp lực trong tĩnh mạch và “giãn không hồi phục” tĩnh mạch do ứ máu. Dần dần, tình trạng này gây suy yếu các van tĩnh mạch, khiến bạn có nguy cơ bị suy tĩnh mạch. Bên cạnh đó, hiện tượng cục máu đông trong hệ tĩnh mạch sâu ở chân (huyết khối tĩnh mạch sâu) cũng là nguyên nhân gây suy van tĩnh mạch mạn tính.
Phụ nữ sẽ dễ mắc bệnh suy tĩnh mạch mạn tính hơn nam giới. Ngoài ra, một số đối tượng sau cũng có nguy cơ cao hơn:
- Trên 50 tuổi
- Thừa cân – béo phì
- Hút thuốc lá
- Đang có thai hoặc đã mang thai nhiều lần
- Cha mẹ/anh chị ruột có tiền sử suy tĩnh mạch mạn tính
- Tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu
Các triệu chứng suy tĩnh mạch mạn
Các triệu chứng suy tĩnh mạch mạn tính thường khu trú ở chân, từ bàn chân đến bắp chân ở giai đoạn đầu hoặc đùi ở giai đoạn sau:
- Sưng hoặc nặng chân, đặc biệt ở vùng cẳng chân và mắt cá chân
- Đau
- Ngứa
- Tê bì
- Giãn tĩnh mạch (tĩnh mạch mạng nhện li ti ở bề mặt da, hay tĩnh mạch giãn ngoằn ngoèo)
- Da sậm màu, chai cứng
Các triệu chứng của bệnh tĩnh mạch thường sẽ “rầm rộ” hơn về chiều hoặc khi đi ngủ. Triệu chứng sẽ giảm khi kê cao chân hoặc một số bệnh nhân còn muốn “treo chân” lên cao để ngủ vì sẽ “ngủ ngon” hơn. Đó là do khi chân cao hơn tim thì máu ở chân sẽ “đổ” về tim tốt hơn, giúp giải phóng các triệu chứng căng tức do ứ đọng máu ở tĩnh mạch chân gây ra.
Nếu không điều trị sớm, áp lực tạo ra do ứ đọng máu ở tĩnh mạch lâu ngày sẽ làm vỡ các mạch máu nhỏ ở chân, khiến da chuyển sang màu nâu sậm, đặc biệt là vùng da cẳng chân gần mắt cá. Nghiêm trọng hơn là sưng và loét chân lâu lành, dễ nhiễm trùng và khó khăn trong điều trị.
Phương pháp điều trị
Mục đích chính khi điều trị suy tĩnh mạch mạn tính là giải quyết các triệu chứng hiện tại, phòng ngừa loét chân cũng như ngăn chặn tiến triển của bệnh theo thời gian. Các biện pháp phối hợp bao gồm:
Thay đổi lối sống
Đây là lời khuyên đầu tiên của bác sĩ đối với bệnh nhân suy tĩnh mạch. Những thay đổi về lối sống bao gồm:
Mang vớ áp lực tĩnh mạch: Vớ tĩnh mạch có thể co giãn và tạo lực ép ở chân, giúp máu di chuyển và không ứ đọng ở tĩnh mạch. Vớ tĩnh mạch có nhiều độ chặt, độ dài và kiểu dáng khác nhau. Tùy vào tình trạng bệnh và mục đích điều trị, bác sĩ sẽ chỉ định bạn mua loại vớ phù hợp với chân mình.
Di chuyển thường xuyên: bạn cần cố gắng không ngồi hoặc đứng lâu. Nếu phải ngồi, hãy thường xuyên duỗi thẳng hoặc lắc lư bàn chân để giúp máu lưu thông về tim dễ dàng. Nếu bạn đứng nhiều, nên tranh thủ ngồi sau mỗi 60 phút và gác chân lên cao. Mục tiêu chính là giúp máu về tim, giảm áp lực trong tĩnh mạch chân của bạn.
Tập thể dục: Tập thể dục cũng giúp đưa máu về tim tốt hơn. Trong các bộ môn tập luyện, đi bộ nhanh là bài tập giãn tĩnh mạch chân được bác sĩ khuyến cáo vì dễ tập, giúp cơ chân khỏe hơn và tăng cường lưu thông máu ở hệ tĩnh mạch sâu tốt hơn.
Sử dụng thuốc
Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ kê cho bạn các loại thuốc phù hợp, như thuốc tăng cường trương lực tĩnh mạch, thuốc chống đông để ngăn ngừa hình thành cục máu đông, kháng sinh nếu có nhiễm trùng loét chân…
Biện pháp phòng ngừa
Mặc dù, không thể phòng ngừa tuyệt đối bệnh lý suy tĩnh mạch mạn tính nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách:
- Không hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc lá.
- Tránh mặc các loại quần áo bó sát hay đeo thắt lưng quá chặt.
- Không ngồi hoặc đứng quá lâu. Hãy cố gắng đứng dậy và đi lại thường xuyên.
- Có chế độ ăn uống lành mạnh cho tim mạch: giảm lượng natri (muối) nạp vào, hạn chế thức ăn chiên rán và các loại thực phẩm chế biến sẵn, tăng cường trái cây, rau củ, chất béo tốt, các loại hạt… trong khẩu phần ăn.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Giữ cân nặng hợp lý.
