Gan nhiễm mỡ là bệnh rất phổ biến nhưng mọi người lại cho rằng nó vô hại. Thực tế gan nhiễm mỡ có thể gây ra viêm gan, xơ gan, thậm chí dẫn tới ung thư gan nếu bệnh không được chữa trị trong suốt thời gian dài.
Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?
Gan nhiễm mỡ là hiện tượng tích tụ quá nhiều chất béo ở mô gan và bị viêm. Gan nhiễm mỡ ở giai đoạn đầu căn bản là không có hại, tuy nhiên triệu trứng viêm gan kéo dài có thể dẫn tới xơ gan và làm giảm chức năng của gan. Gan nhiễm mỡ không lây nhiễm từ người này sang người khác và cũng không di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Nguyên nhân gan nhiễm mỡ
Đồ uống có cồn: Nguyên nhân phổ biến nhất của gan nhiễm mỡ là uống quá nhiều rượu bia, đồ uống có cồn. Bên cạnh đó chúng còn làm giảm hiệu quả điều trị bệnh của các loại thuốc.
Béo phì: Nguy cơ bị bệnh gan nhiễm mỡ ở người béo phì cao gấp nhiều lần người có trọng lượng bình thường. Cơ thể của người béo phì thường xuyên cung cấp chất béo vượt ngưỡng cơ thể hấp thu nên gây ra hiện tượng tích tụ mỡ trong gan.
Mỡ máu cao: Lipid trong máu đi qua gan quá nhiều thì hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao, nếu vượt quá khả năng chuyển hoá của gan sẽ làm mỡ trong máu tồn đọng trong gan sinh ra gan nhiễm mỡ.
Tiểu đường: Bệnh tiểu đường bản chất là rối loạn chuyển hoá gluco, đường huyết cao sẽ tạo thành một lớp bao phủ khiến gan mất đi chức năng chuyển hoá cholesterol dẫn tới tình trạng tích tụ nhiều cholesterol gây ra gan nhiễm mỡ.
Sút cân quá nhanh: Sút cân quá nhanh khiến cơ thể không tổng hợp được apolipoprotein làm cho triglyceride tích tụ trong gan, lâu ngày sẽ gây thừa mỡ trong gan.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Một số loại thuốc điều trị mỡ máu, lao phổi có thể có tác dụng phụ gây tổn thương gan, làm gan nhiễm mỡ.
Triệu chứng của gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ ở những giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, mà tình cờ phát hiện ra khi khám bệnh trên siêu âm gan. Khi có bệnh gan nhiễm mỡ hay có viêm gan hoặc xơ gan thì mới có các triệu chứng như sau:
- Đau và khó chịu ở bụng trên bên phải
- Chán ăn
- Có thể có vàng da và vàng mắt, nước tiểu vàng hoặc sậm màu
- Khi có xơ gan có thể xuất hiện thêm các biểu hiện: Cổ trướng bụng, phù nề chân
- Giãn nở mạch máu dưới da
- Lá lách to
- Xuất huyết tiêu hóa
- Phù chân
- Đỏ lòng bàn tay
- Ngứa da
Đối tượng bị gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là bệnh rất thường gặp, ai cũng có thể mắc. Đặc biệt là những người uống nhiều rượu bia, béo phì, đái tháo đường, suy giáp, suy tuyến yên, hội chứng buồng trứng đa nang…
Biểu hiện của gan nhiễm mỡ qua tưng giai đoạn
Giai đoạn 1
Đây là giai đoạn nhẹ nhất, ít nguy hiểm, không có biểu hiện gì nên rất khó phát hiện bệnh. Lượng mỡ trong gan chiến khoảng 5 – 10% tổng trọng lượng lá gan. Nên nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì có thể chữa khỏi.
Giai đoạn 2
Đây là giai đoạn tích tụ, nuôi bệnh. Lượng mỡ trong gan chiếm 10 – 20% tổng trọng lượng lá gan nên đã xuất hiện những biểu hiện như chán ăn, khó tiêu, đầy bụng, buồn nôn, mệt mỏi… Những biểu hiện này rất phổ thông nên bệnh nhân thường chủ quan, không đi kiểm tra sức khoẻ nên bệnh có cơ hội phát triển nặng thêm và nhanh chóng chuyển biến xấu sang giai đoạn 3.
Giai đoạn 3
Đây là giai đoạn tiến triển cuối cùng của bệnh, lượng mỡ chiếm tới 20 – 30% tổng trọng lượng lá gan. Bệnh nhân sẽ cảm thấy đau tức hạ sườn bên phải, vàng da, vàng mắt, u mạch nổi lên trên da, chán ăn, mệt mỏi, sút cân nhanh chóng. Ngoài ra bệnh nhân còn bị rối loạn nội tiết tố, một số ít bệnh nhân nam phát triển tuyến vú, cương dương. Nữ giới thì tắc rong kinh, rối loạn kinh nguyệt.
Bệnh ở giai đoạn này không thể chữa trị được, chỉ điều trị giảm nhẹ và phòng tránh biến chứng dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan.
Hậu quả của gan nhiễm mỡ
Viêm gan nhiễm mỡ
Mỡ bao phủ các tế bào gan ngày càng nhiều làm cho chức năng gan suy giảm, hạn chế vai trò chống độc của gan, tạo điều kiện thuận lợi cho các độc tố, vi rút, vi khuẩn, kí sinh trùng từ ruột và bên ngoài xâm nhập gây bệnh viêm gan. Viêm gan nhiễm mỡ khiến gan nhanh chóng suy kiệt, từ đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ, làm tăng tỉ lệ tử vong. Vì vậy, bệnh viêm gan nhiễm mỡ rất cần được tầm soát sớm để ngăn ngừa biến chứng nguy hại này.
Xơ gan
Gan nhiễm mỡ làm cho các tế bào hoạt động quá mức tạo ra các sợi xơ. Những chất xơ này ngày càng nhiều lên gây tổn thương, hoại tử các tế bào gan, làm biến đổi cấu trúc gan, hình thành các mô sẹo làm cho gan bị chai cứng, không còn khả năng phục hồi dẫn tới xơ gan.
Ung thư gan
Gan nhiễm mỡ âm thầm tiến triển và tác hại lớn nhất của nó là ung thư gan. Ung thư gan hình thành dựa trên sự phát triển của bệnh lý xơ gan do thoái hoá mỡ.
Gan nhiễm mỡ nên ăn gì?
Ăn nhiều rau củ quả: Rau củ quả chứa nhiều chất chống oxy hoá, giầu chất xơ có thể giúp ngăn ngừa tích tụ mỡ trong gan, hạ cholesterol trong máu và tế bào gan
Dầu thực vật: Chất béo không bão hoà có trong dầu thực vật có thể làm giảm cholesterol, giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và kiểm soát lượng đường trong máu.
Đạm từ trứng, sữa, thịt, cá, các loại đậu đỗ…Cấu tạo cơ thể cần có mỡ để chuyển hoá các chất trong cơ thể, vì vậy không nên kiêng tuyệt đối mỡ. Bệnh nhân nên chuyển sang ăn những loại dễ hấp thu như mỡ có trong cá…
Cá tươi: Là loại thực phẩm ít chất béo, giàu axit omega – 3, giúp giảm nồng độ cholesterol, giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ và giảm nguy cơ ung thư.
Thảo dược thiên nhiên: Atiso, trà xanh, lá sen… đều có tác dụng giảm lượng mỡ trong gan, thanh nhiệt và điều hoà cơ thể.
Gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì?
Hạn chế chất béo, mỡ động vật: Mỡ động vật chứa nhiều axit béo no (bão hoà) và có khả năng tái tạo cholesterol. Sử dụng nhiều mỡ động vật khiến gan không bài tiết được mỡ dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ
Thực phẩm giàu cholesterol: trứng lộn, nội tạng động vật, đồ chiên rán, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn chứa lượng cholesterol rất cao. Không ăn nhiều thịt đỏ: thịt bò, thịt dê chứa nhiều protein, chuyển hoá tại gan. Gan không chuyển hoá được sẽ làm tăng lượng mỡ tồn đọng khiến bệnh gan nhiễm mỡ càng trầm trọng hơn.
Hoa quả chứa hàm lượng fructose cao: Việc tránh ăn các loại quả chứa nhiều fructose như quả vải, nho khô, việt quất ngọt, chà là, quả lựu…sẽ giúp giảm gánh nặng cho gan, phòng ngừa gan nhiễm mỡ.
Gia vị cay nóng: ớt, hồ tiêu, gừng, riềng, tỏi, cà phê là những gia vị cay nóng có mặt trong danh sách không nên ăn của bệnh nhân gan nhiễm mỡ.
Chất kích thích như rượu, bia, đồ uống chứa cồn: đây là nguyên nhân chính gây bệnh về gan. Chúng làm cho gan quá tải, suy giảm chức năng. Không chỉ làm tổn thương các mô gan mà còn dẫn đến xơ gan, đột biến tế bào có thể gây ung thư gan.
